Nowe normy niklu w żywności

Dane dotyczące występowania niklu w żywności i wodzie pitnej były dostępne w 15 państwach członkowskich, jednak 80% wszystkich zebranych informacji pochodziło z jednego kraju. W związku z tym EFSA uznał, że konieczne są bardziej zróżnicowane geograficznie dane, aby dokładniej ocenić poziom występowania niklu w żywności na terenie całej Unii Europejskiej.

W odpowiedzi na powyższe potrzeby, Komisja Europejska wydała zalecenie (UE) 2016/1111, w którym zachęcono państwa członkowskie do monitorowania obecności niklu w żywności w latach 2016-2018. Celem było zgromadzenie większej ilości danych dotyczących tego pierwiastka.

Na podstawie nowych danych i informacji naukowych, 24 września 2020 r. EFSA dokonał aktualizacji oceny ryzyka związanego z niklem w żywności i wodzie pitnej. Stwierdzono, że nikiel może mieć zarówno przewlekłe, jak i ostre skutki dla zdrowia. Krytycznym skutkiem przewlekłego narażenia była utrata ciąży, co pozwoliło na ustalenie tolerowanego dziennego pobrania (TDI) na poziomie 13 μg/kg masy ciała. Przekroczenie tego poziomu stwierdzono u małych dzieci, dzieci w wieku od 36 miesięcy do 10 lat oraz, w niektórych przypadkach, u niemowląt. Nawet jeśli utrata ciąży nie jest istotnym skutkiem dla młodszych grup wiekowych, TDI chroni także przed innymi istotnymi skutkami, takimi jak neurotoksyczność. Przekroczenie TDI może budzić obawy zdrowotne w tych młodszych grupach.

Dla ostrego narażenia kluczowym działaniem była nawrót zmian egzematycznych u osób uczulonych na nikiel, co dotyczy około 15% populacji. Najniższy poziom, przy którym obserwuje się szkodliwe zmiany, wynosi 4,3 μg niklu/kg masy ciała. Aby chronić przed tymi skutkami, konieczny jest margines narażenia (MOE) wynoszący co najmniej 30. Niestety, margines ten nie został osiągnięty w odniesieniu do średniego narażenia i narażenia dla 95. percentyla, co stwarza zagrożenie zdrowotne dla osób uczulonych na nikiel.

W celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego, należy ustalić najwyższe dopuszczalne poziomy niklu w żywności. W związku z tym konieczne jest odpowiednie zmienienie rozporządzenia (UE) 2023/915.

Przewiduje się rozsądny okres przejściowy, aby umożliwić przedsiębiorstwom spożywczym dostosowanie się do nowych, najwyższych dopuszczalnych poziomów niklu określonych w niniejszym rozporządzeniu. Ponadto, ze względu na długi okres przydatności do spożycia niektórych środków spożywczych, produkty wprowadzone do obrotu zgodnie z prawem przed datą rozpoczęcia stosowania rozporządzenia powinny mieć możliwość pozostania w sprzedaży.

Rozporządzenie wchodzi w życie 20 sierpnia 2024 r., jednakże termin rozpoczęcia jego stosowania przypada na 1 lipca 2025 r. Żywność wprowadzona zgodnie z prawem do obrotu przed datami przypisanymi do poszczególnych środków spożywczych, może pozostać w obrocie do upływu daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia. W przypadku najwyższych dopuszczalnych poziomów niklu dla zboża, pszenicy durum i ryżu, ryżu łuskanego, zboża rzekomego i prosa oraz owsa jest to 1 lipca 2026 r. Dla pozostałych produktów, termin ten został wyznaczony na 1 lipca 2025 r.

Na podstawie: ROZPORZĄDZENIA KOMISJI (UE) 2024/1987 z dnia 30 lipca 2024 r. zmieniające rozporządzenie (UE) 2023/915 w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów niklu w niektórych środkach spożywczych