Zrównoważony system żywnościowy – co czeka producentów żywności

Zdrowy i zrównoważony system odżywiania to jeden z kluczowych obszarów zainteresowań zarówno Komisji Europejskiej, jak i WHO Regionu Europejskiego. Powołany zespół ekspertów będzie wspierał państwa członkowskie w formułowaniu krajowych i ogólnoeuropejskich wytycznych żywieniowych, które uwzględniają zarówno zdrowie ludzi, jak i planety.

Najważniejszym wyzwaniem jest wykorzystanie danych żywieniowych nie tylko w kontekście wartości energetycznej i odżywczej produktu spożywczego, ale także jego wpływu na klimat. W czasie spotkań zespołu eksperckiego analizowano wpływ pomiędzy zdrowiem ludzi, zrównoważoną środowiskowo i przystępną cenowo dietą.

Eksperci przedstawili najnowsze dowody badań naukowych. Zgodnie z nimi ważnym krokiem w kierunku oceny wpływu diety na środowisko jest skupienie się nie tylko na emisji gazów cieplarnianych, ale także na innych wskaźnikach, takich jak wykorzystanie gruntów i wody.

Eksperci podkreślili znaczenie informacji o wartości odżywczej produktów spożywczych, ale nie jest to jedyny czynnik, który powinien być brany pod uwagę. Czynniki społeczno-ekonomiczno-środowiskowe również powinny znaleźć się w kręgu zainteresowań i dyskusji, ponieważ bezpieczna, bogata w składniki odżywcze żywność powinna być dostępna i przystępna cenowo dla wszystkich.

Niezdrowa dieta jest główną przyczyną zachorowalności i śmiertelności oraz jest czynnikiem ryzyka wielu chorób niezakaźnych w tym: chorób układu krążenia, cukrzycy i raka. W samej Unii Europejskiej niezdrowa dieta powoduje około 1 miliona zgonów każdego roku.

Nowe wzorce żywieniowe powinny promować żywność opartą na składnikach roślinnych. Równocześnie należy promować zmniejszenie ilości spożywanej przetworzonej żywności i zminimalizowanie wielkości porcji.

Społeczeństwo powinno być edukowane i wspierane w dokonywaniu wyborów żywieniowych (na przykład poprzez wyraźne oznakowanie, które pokazuje zarówno informacje o składnikach odżywczych, jak i wpływ na środowisko).

Aby stworzyć zdrowe i zrównoważone środowisko, przemysł spożywczy powinien być zaangażowany i wspierany w przeformułowaniu i podejmowaniu kroków w kierunku bardziej zrównoważonej produkcji zdrowszej żywności.

Aby sklasyfikować i uszeregować żywność według jej składu odżywczego i wpływu na środowisko, wymagane są modele profilowania żywności. Opracowanie znormalizowanego modelu, który może ocenić referencje zdrowotne i środowiskowe poszczególnych produktów żywnościowych, wymaga wskazówek metodologicznych, tak aby można było uzyskać spójne i porównywalne dane. Wyzwanie polega na tym, że obecnie nie mamy znormalizowanego modelu odżywiania i zrównoważonego rozwoju, ponieważ często nie ma spójności ani porównywalności między wskaźnikami środowiskowymi i zdrowotnymi.

Ponadto istniejące obecnie modele koncentrują się głównie na emisji gazów cieplarnianych jako wskaźniku wpływu na środowisko. Systemy żywnościowe są złożone, a emisje gazów cieplarnianych to tylko jeden z wielu wskaźników środowiskowych, które należy wziąć pod uwagę.

Polityka zamówień publicznych odgrywa zasadniczą rolę w ustalaniu standardów dla rodzajów żywności wymaganej do osiągnięcia zdrowej i zrównoważonej diety w różnych warunkach. Zaopatrzenie w składniki i żywność dla instytucji publicznych, w tym szkół, szpitali, więzień, żłobków, domów opieki i państwowych miejsc pracy, ma ogromny potencjał. Planowane jest wydanie podręcznika, jak organizować przetargi na zakup zdrowych i zrównoważonych ekologicznie składników i żywności.

Ekspansja zakupów online, jaka zaistniała w latach 2020–2021, odcisnęła swój ślad w sposobie odżywiania Europejczyków. Powstały plany wykorzystujące sztuczną inteligencję (AI) do oceny podpowiadania konsumentom zdrowszych produktów podczas zakupów online, również gotowych dań typu pizza, kebab, burger.

FooDB (The Food Database) to ogólnodostępna baza danych zawierająca dane dotyczące składu chemicznego (mikroelementów i makroelementów) powszechnej, nieprzetworzonej żywności. Zawiera również obszerne dane dotyczące składników smakowych i zapachowych, dodatków do żywności oraz pozytywnych i negatywnych skutków zdrowotnych związanych ze składnikami żywności.

Baza danych zawiera informacje o ponad 28 000 związkach występujących w ponad 1000 surowych lub nieprzetworzonych produktach spożywczych. Dane w FooDB zostały zebrane z wielu źródeł takich jak podręczniki, czasopisma naukowe, internetowych baz danych dotyczących składu żywności lub składników odżywczych, baz danych smaków i aromatów oraz różnych internetowych baz danych metabolomicznych.

Użytkownicy mogą przeglądać dane FooDB według różnorodnych kryteriów takich jaka składnik, produkt czy związek chemiczny. Struktury chemiczne i masy cząsteczkowe związków w FooDB można przeszukiwać za pomocą specjalistycznego narzędzia do wyszukiwania struktur chemicznych.

Wiedza na temat dokładnego składu chemicznego żywności może być wykorzystywana do kierowania polityką zdrowia publicznego, wspomagania firm spożywczych w lepszym etykietowaniu żywności, pomagania dietetykom w przygotowywaniu lepszych planów żywieniowych, wspierania firm nutraceutycznych w składaniu oświadczeń zdrowotnych i kierowania wyborami konsumentów w odniesieniu do zakupu żywności.

Przeformułowanie receptury przetworzonego produktu spożywczego – na przykład poprzez zmniejszenie zawartości tłuszczu, cukru lub soli bądź zwiększenie zawartości produktów pełnoziarnistych lub warzyw – może pomóc producentom żywności w poprawie wartości odżywczej ich produktów. Ma to szczególne znaczenie w obliczu

Na podstawie:

Document number: WHO/EURO:2021-2192-41947-57624