Zasada przenoszenia składników

Zgodnie z art. 20 Rozporządzenia 1169/2011 w sprawie informacji dla konsumentów możliwe jest pominięcie w wykazie składników m.in. dodatków do żywności, których obecność w środku spożywczym wynika wyłącznie z faktu, że były zawarte w jednym lub większej liczbie składników takiego środka spożywczego zgodnie z zasadą przenoszenia o której mowa jest w art. 18 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 roku  pod warunkiem, że nie pełnią one żadnej funkcji technologicznej w produkcie gotowym. 

W praktyce zastosowanie tego wyjątku bywa trudne, ponieważ rozstrzygnięcie,czy wniesiona substancja dodatkowa pełni funkcje w produkcie końcowym, czy też nie zależy od różnych czynników – w tym od rodzaju dodatku jego ilości lub rodzaju środka spożywczego. Dla przykładu wniesienie do produktu końcowego substancji wzmacniającej smak razem z jednym z komponentów wiąże się zazwyczaj z pełnieniem przez niego także funkcji w gotowym produkcie. Inaczej może być w przypadku np. substancji,które polepszają właściwości pieczywa, stanowiącego komponent złożonego środka spożywczego.

Odpowiadając w takim przypadku na pytanie czy takie substancje należy deklarować w składzie gotowego produktu?  Odpowiedź powinna poprzedzić analiza kwestii technologicznych i ustalenie czy wnoszone substancje pozostają w produkcie końcowym, w jakiej postaci i czy pełnią w nim funkcję.

Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku konserwantów nie dodanych w trakcie produkcji,ale wnoszonych z jednym ze składników. Jeżeli są dowody na to,że nie konserwują one wyrobu gotowego,można nie deklarować ich w wykazie składników.

Ocena prawidłowości stosowania zasady przenoszenia w praktyce jest trudna zarówno dla producentów żywności,jak i pracowników kontroli żywności.

Przepisy Unii Europejskiej dotyczące substancji dodatkowych są obszerne i oprócz bezpośredniego stosowania dodatków do środków spożywczych przewidują możliwość wprowadzania substancji dodatkowych do produktu wraz ze składnikami.

Stosowanie zasady przenoszenia budzi wiele pytań i wątpliwości zarówno wśród producentów żywności jak i pracowników urzędowej kontroli żywności.

Szczegółowe warunki stosowania substancji dodatkowych w poszczególnych kategoriach środków spożywczych są zawarte w zał. II do Rozporządzenia z Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008,natomiast w załączniku III określono wymagania dotyczące stosowania substancji dodatkowych do substancji dodatkowych (np. dana substancja może być nośnikiem innego dodatku),aromatów,enzymów i składników odżywczych.

Aby prawidłowo zastosować w produkcji danego artykułu spożywczego substancję dodatkową,należy prześledzić wytyczne zawarte w Rozporządzeniu Komisji (UE ) nr 1129/20111 z dnia 11 listopada 2011 r zmieniającym załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 poprzez ustanowienie unijnego wykazu dodatków do żywności,wraz z kolejnymi zmianami,bowiem ono ustala wspólnotowy wykaz dodatków do żywności oraz precyzuje,jakie dodatki w określonych dawkach mogą być dodawane do konkretnych produktów. 

Wytyczne co do właściwego oznakowania etykiet produktów spożywczych w zakresie obecności substancji dodatkowych reguluje kilka aktów prawnych: m.in.:

• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz.U.Nr 137,poz 966 z późń zmianami )

• Rozporządzenie 1169/2011 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 5 października 2011 r .w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (…) 

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r w sprawie dodatków do żywności:

• Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r .o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U.2010r.Nr 136,poz 914).

Substancje dodatkowe dodane do środka spożywczego należy wymienić na etykiecie w wykazie składników, pomiędzy innymi składnikami produktu,zachowując kolejność malejącą, począwszy od składnika,którego jest najwięcej. Zgodnie z par 6 .1 rozporządzenia w sprawie znakowania środków spożywczych,zamieszczając w wykazie składników dozwolone substancje dodatkowe,podaje się ich nazwę lub numer,,E” oraz zasadniczą funkcję,która ta substancja pełni w środku spożywczym, biorąc pod uwagę rodzaje funkcji pełnionej przez dodatki zgodnie z Rozporządzeniem 1333/2008.

Przykłady:

Stabilizatory: E452i, E452ii,

E 412-substancja zagęszczająca,

Emulgator - lecytyna sojowa,

Karmel amoniakalny - barwnik,

E210-substancja konserwująca

 Podaje się zatem nazwę lub numer wg systemu oznaczeń Unii Europejskiej, tj,,E” +numer oraz zawsze funkcję technologiczną.  

Jeżeli zdarzy się,że jedna substancja dodatkowa będzie pełniła kilka funkcji technologicznych, np. stabilizatora i zagęstnika  to wówczas należy podać główną funkcję – jaką pełni w tym konkretnym produkcie.

Zawsze należy podać funkcję –jaką dana substancja dodatkowa pełni,oraz dobrowolnie wymienić nazwę tej substancji lub symbol,,E”. definicja : 

Z całą pewnością przydatna staje się definicja : 

,,dodatek do żywności ‘’ oznacza każdą substancję,która w normalnych warunkach ani nie jest spożywana sama jako żywność ani nie jest stosowana jako charakterystyczny składnik żywności, bez względu na swoja ewentualna wartość odżywczą, której celowe dodanie, ze względów technologicznych, do żywności w trakcie jej produkcji, przetwarzania, przygotowywania, obróbki, pakowania, przewozu lub przechowywania powoduje że substancja ta lub jej produkty pochodne stają się bezpośrednio lub pośrednio składnikiem tej żywności.

Hanna Gąszcz-Krupowczyk, adwokat