Rozporządzenie dotyczące oświadczeń i jego cel

W jego preambule, wskazuje się, że coraz więcej środków spożywczych aktualnie jest etykietowanych i reklamowanych przy wykorzystaniu oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych. Dla zapewnienia odpowiednio wysokiego poziomu ochrony konsumentów i ułatwienia im wyboru nabywanych produktów, powinny być one nie tylko bezpieczne, ale także odpowiednio etykietowane.

Biorąc pod uwagę, że żywność może zawierać szeroki zakres składników odżywczych i innych substancji, obejmujący na przykład witaminy i składniki mineralne, które wywierają określone skutki żywieniowe lub fizjologiczne (i przez to właśnie mogą być przedmiotem oświadczeń), stwierdzono, że koniecznym jest ustalenie ogólnych zasad odnoszących się do wszystkich stosowalnych oświadczeń dotyczących produktów żywnościowych w celu dostarczenia konsumentom niezbędnej wiedzy do dokonania wyborów zakupowych z pełną znajomością niezbędnych faktów. Powyższe działania spowodują także stworzenia w branży spożywczej równych warunków konkurencji.

Niewątpliwie żywność, która jest reklamowana przy wykorzystaniu odpowiednich oświadczeń, może być postrzegana przez konsumentów jako produkt o korzystniejszych właściwościach odżywczych, fizjologicznych lub zdrowotnych niż podobne lub inne produkty, do których takie składniki odżywcze i inne substancje nie zostały dodane. Trzeba jednak pamiętać, że to właśnie taki rodzaj promocji może skłonić konsumentów do podejmowania decyzji, które wpłyną bezpośrednio na całkowitą ilość spożywanych przez nich poszczególnych składników odżywczych lub innych substancji w sposób, który byłby niezgodny z zaleceniami naukowymi – w nadmiarze bądź w ilości zbyt małej.

Rozporządzenie nr 1924/2006 oferuje nam definicję „oświadczenia”, pod którym należy rozumieć każdy komunikat lub przedstawienie, które, zgodnie z przepisami wspólnotowymi lub krajowymi, nie są obowiązkowe, łącznie z przedstawieniem obrazowym, graficznym lub symbolicznym w jakiejkolwiek formie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że żywność ma szczególne właściwości.

Oświadczenia w oparciu o tą ogólną definicję, dzielą się na dwie dalsze grupy:

- oświadczenia żywieniowe, a więc takie które stwierdzają, sugerują lub dają do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze ze względu na:

1. energię (wartość kaloryczną), której:

a. dostarcza,

b. dostarcza w zmniejszonej lub zwiększonej ilości, lub

c. nie dostarcza, lub

2. substancje odżywcze lub inne substancje,

a. które zawiera,

b. które zawiera w zmniejszonej lub zwiększonej ilości, lub

c. których nie zawiera;

- oświadczenie zdrowotne, które stwierdzają, sugerują lub dają do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym z jej składników, a zdrowiem.

Polska ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia, również odnosi się do tych pojęć, ale tylko w ten sposób, że wprost odsyła do rozporządzeniowych definicji wskazanych wyżej pojęć. 

Ogólne warunki dotyczące wykorzystywania oświadczeń

Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne mogą być stosowane przy etykietowaniu, prezentacji i w reklamie żywności wprowadzanej na rynek unijny jedynie w przypadku, gdy są one zgodne z przepisami powołanego wyżej rozporządzenia.

Najważniejsze, to by pamiętać, że oświadczenia nie mogą:

-  być nieprawdziwe, niejednoznaczne lub wprowadzające w błąd;

-  budzić wątpliwości co do bezpieczeństwa lub adekwatności odżywczej innej żywności;

-  zachęcać do nadmiernego spożycia danej żywności lub stanowić przyzwolenia dla niego;

-  stwierdzać, sugerować lub dawać do zrozumienia, że zrównoważony i zróżnicowany sposób odżywiania się nie może zapewnić odpowiednich ilości składników odżywczych w ujęciu ogólnym. 

Oświadczenia muszą więc zapewniać odpowiednią i nieprzekłamaną informację dla osób, którym mają później służyć, a więc konsumentom, tak by mogli dokonać właściwych wyborów podczas decyzji o nabyciu poszczególnych produktów do spożycia. 

Podkreślić ponadto należy, że stosowanie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy można oczekiwać, że przeciętny konsument (a więc osoba posiadające standardowy poziom wiedzy i zorientowania w temacie żywności) zrozumie opisane w oświadczeniu korzystne jej działanie.

Oświadczenia żywieniowe są dozwolone jedynie w przypadku, gdy są wymienione w załączniku do rozporządzenia nr 1924/2006 i są zgodne z wymogami określonymi w tym rozporządzeniu.

Aktualnie wykaz dozwolonych oświadczeń żywieniowych zawiera kilkadziesiąt oświadczeń, które możemy znaleźć w załączniku do powołanego rozporządzenia, który został zmodyfikowany przez:

- rozporządzenie Komisji nr 116/2010 z dnia 9 lutego 2010 r. zmieniającym rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazu oświadczeń żywieniowych,

- rozporządzenie Komisji nr 1047/2012 z dnia 8 listopada 2012 r. zmieniającym rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazu oświadczeń żywieniowych

!Przykład: